عروسی های سنتی و محلی در ایران (عروسی جنوبی)
عروسی جنوبی : عروسی در ایران، در هر منطقه، آداب و رسوم منحصر به فرد خود را دارد. از رقص های شاد و موسیقی پرشور گرفته تا غذاهای خوشمزه و لباس های رنگارنگ، هر منطقه، داستان اصالت خودش را از طریق جشن عروسی به نمایش می گذارد. در این مقاله، به بررسی آداب و رسوم جشن های عروسی در مناطق جنوبی ایران خواهیم پرداخت.
آداب و رسوم عروسی جنوبی یا بندری
1. رقص سنتی بندری
رقص بندری، یکی از رقص های شاد و پرشور ایران است که در عروسی ها به نمایش گذاشته می شود. در این رقص، حرکات موزون و زیبا با موسیقی شاد و پر انرژی همراه می شود.
2. مراسم شام عروسی جنوبی
شام عروسی جنوبی یا بندری شامل غذاهای خوشمزه ی دریایی مانند قلیه ماهی، ماهی شکم پر، مرغ شکم پر، و پلو با عدس و گوشت است. این غذاها با توجه به فرهنگ جنوبی و دریانوردی، ترکیبی از طعم های لذیذ و مواد تازه هستند.
3. هدایا عروسی جنوبی
در عروسی های جنوبی، خانواده و دوستان به عروس و داماد هدایایی مانند پول، طلا و لباس های سنتی رنگارنگ هدیه می دهند. این هدایا به عنوان نشانه ی خوشبختی و آرزوی زندگی شاد برای عروس و داماد هستند.
4. فرش پهن کردن برای خانواده داماد
همانطور که میدانید در ایران، اولین گام برای رسمی کردن درخواست ازدواج، مراسم خواستگاری است. هرچند این مراسم در میان قومیت‌های مختلف شباهت‌های زیادی دارد، اما در خوزستان مردم به رسم اعراب، سنت‌های خاص خود را دارند.
پس از برگزاری مراسم خواستگاری، خانواده‌های خوزستانی مدتی صبر می‌کنند تا مطمئن شوند هیچ فردی از طرف خانواده‌های دختر یا پسر اعتراضی به این ازدواج ندارد. در اصطلاح، به این شخص معترض «ناهی» می‌گویند.
در صورتی که ناهی وجود داشته باشد، خانواده پسر باید تلاش کنند او را راضی کنند؛ در غیر این صورت ازدواج منتفی خواهد شد. اگر خانواده پسر موفق به کسب رضایت شوند، سپس مادر داماد به دیدار خانواده دختر می‌رود تا مقدمات بیشتر را فراهم کند.
در نهایت، اگر هر دو خانواده با ادامه فرآیند خواستگاری موافق باشند، خانواده داماد به منزل خانواده عروس می‌روند. اگر عروس به این ازدواج علاقه‌مند باشد، خانواده‌اش رضایت خود را با عبارت «جای شما فرش شده» اعلام می‌کنند.
5. موسیقی بلوچی و آیین های برگزاری عروسی در بلوچ
یکی از مراسم‌های دیدنی عروسی در منطقه بلوچ برگزار می‌شود. این جشن عروسی در چابهار به مدت سه شبانه‌روز ادامه دارد و شامل ۸ مرحله و آیین خاص است. از جمله آیین‌های این جشن می‌توان به حنابندان، حنادوزی، بربند مالی، جل‌بندی، گندونن، سرآپی، هبرجنی و مشاطه (آرایش عروس و داماد) اشاره کرد. در تمام مناطق بلوچ‌نشین، موسیقی بلوچی نقش مهمی در مراسم عروسی دارد و از بخش‌های اصلی جشن‌های شادی مردم جنوب محسوب می‌شود.
6. رسم بجار یا بیجار در عروسی های جنوبی
یکی از آداب جالب در مراسم‌های عروسی جنوب ایران، رسم بجار (یا بیجار) است. این رسم به‌منظور تأمین هزینه‌های عروسی برگزار می‌شود و در آن خانواده پسر و آشنایان پس از آگاهی از تصمیم او برای ازدواج، با توجه به توانایی مالی خود، به او و خانواده‌اش کمک می‌کنند.
در میان مردم بلوچ، این مراسم را با نام‌های بچار، بیچار یا بجار می‌شناسند. در این رسم، خانواده‌ها تنها پول هدیه نمی‌دهند، بلکه هر کدام به میزان توان خود مقداری پول، گوسفند، برنج، گندم یا حتی بخشی از لوازم منزل را برای خانواده داماد می‌آورند تا به برپایی جشن کمک کنند.
7. مراسم گلاب پاشی داماد
در استان هرمزگان، هنگامی که داماد آماده برگزاری جشن عروسی می‌شود، مراسمی با عنوان “گلاب‌پاشی داماد” پیش از جشن اصلی برای او برگزار می‌کنند. در این مراسم، پاهای داماد با گلاب شسته می‌شود. مردم هرمزگان بر این باورند که گلاب‌پاشی نمادی از رایحه خوش و شادکامی در زندگی مشترک زوجین است.
8. برگزاری پنهانی مراسم حنابندان
مراسم حنابندان معمولاً یک شب پیش از عروسی برگزار می‌شود؛ اما در استان سیستان و بلوچستان، برخلاف بسیاری از مناطق دیگر، این مراسم به‌صورت پنهانی انجام می‌گیرد.
برای این شب که به “شب دزکی” معروف است، دوستان هم‌سن و سال داماد و عروس دعوت می‌شوند و پس از رقص و شادی، نیمه‌شب بدون ایجاد سر و صدا حنا به دست و پای عروس و داماد می‌گذارند. این مراسم به‌طور جداگانه در خانه پدری داماد و عروس برگزار می‌شود.
9. حجله پر زرق و برق به همراه آویز های طلا
یکی از رسوم جالب عروسی در جنوب ایران، آماده‌سازی حجله‌ای پر زرق‌وبرق برای عروس و داماد است که با آویزهای طلا و تزئینات خاصی آراسته می‌شود. پس از پایان جشن عروسی، عروس و داماد را تا حجله همراهی می‌کنند. این حجله که در خانه پدری عروس قرار دارد، اتاقی ویژه است که با آیینه‌های متعدد، آیات کوتاه قرآن، گلدان‌ها، لوستر و… به زیبایی تزئین شده است.
برای این اتاق از رنگ‌های شاد و پررنگ استفاده می‌شود، و معمولاً اتاقی را انتخاب می‌کنند که حمام و سرویس بهداشتی هم داشته باشد. در گذشته، عروس و داماد ممکن بود تا دو هفته تا سه ماه در حجله بمانند و خانواده تهیه غذا را بر عهده داشتند. یکی از نکات جالب در مورد این حجله‌ها، ثبت ملی آن‌ها به‌عنوان میراث ناملموس در بندر کنگ هرمزگان است.
غذاهای سنتی در عروسی جنوبی
1. ماهی شکم پر
ماهی شکم پر، یکی از غذاهای خوشمزه و سنتی جنوب ایران است. این غذا، با پر کردن شکم ماهی با مواد اولیه ای مانند برنج، گوشت، سبزیجات و ادویه جات تهیه می شود.
2. قلیه ماهی
قلیه ماهی، یکی از غذاهای محبوب بندری است که با ماهی، سبزیجات و ادویه جات تهیه می شود. این غذا، با عطر و طعم دلنشین خود، یک انتخاب عالی برای شام عروسی بندری است.
3. عدس پلو با گوشت
عدس پلو با گوشت، یکی از غذاهای خوشمزه و محبوب در جنوب ایران است. این غذا با گوشت و عدس و ادویه جات تهیه می شود و با برنج پخته می شود.
4. مرغ شکم پر
مرغ شکم پر، یکی دیگر از غذاهای خوشمزه و محبوب عروسی بندری است. این غذا با پر کردن شکم مرغ با مواد اولیه ای مانند برنج، گوشت، سبزیجات و ادویه جات تهیه می شود.
موسیقی و رقص در عروسی جنوبی یا بندری
1. موسیقی بندری
موسیقی بندری، ترکیبی از موسیقی محلی و سنتی، و همچنین موسیقی عربی است. این موسیقی با ریتم تند و شاد، با استفاده از سازهایی مانند دمام، نی انبان و تنبک اجرا می شود.
2. رقص بندری
رقص بندری، از جمله رقص های سنتی ایران است که با حرکات موزون و پرشور همراه است. رقص های بندری، با حرکات دایره ای و گروهی اجرا می شود و در آن، رقصندگان، با دست های خود، حرکت های متنوع و زیبایی را به نمایش می گذارند. این رقص ها، پر از شادی و شور و نشاط هستند.
3. اجرای زنده موسیقی
در عروسی جنوبی، اغلب از گروه های موسیقی محلی برای اجرای زنده موسیقی استفاده می شود. این گروه ها، با آهنگ های شاد و پرشور خود، به شادی و رقص حاضرین میدان می دهند.
امیدوارم این مطالب براتون مفید وقع شده باشه. تیم تولید محتوای تشریفات بارمن